معاملات پلیمرها در بورس کالا هنوز با شرایط پرنوسانی همراه بوده و تداوم ثبت سقف قیمت‌ها به روال عادی بازار بدل گشته است. رقابت‌های نفسگیر پیشین برای خرید هم به انتخاب سقف قیمت و تقسیم به نسبت معاملات منتهی شده آن هم در وضعیتی که برتری تقاضا بر عرضه‌ها واقعیت‌های بازار را به صراحت نشان می‌دهد.
تداوم شکاف معاملاتی در بازار
هنوز هم حجم عرضه پلیمرها در بورس کالا کفاف تقاضای بازار را نمی‌دهد و باز هم باید برای چندمین بار از کافی نبودن حجم عرضه‌ها در بورس کالا گلایه کرد. برتری جدی تقاضا بر عرضه‌ها آن هم در شرایطی که اختلاف قیمت جدی بین بورس و بازار وجود دارد هم مدیریت عرضه و هم مدیریت مصرف را می‌طلبد. در شرایطی که حجم تقاضای داخلی به‌صورت واقعی و بر پایه معاملات سال‌های قبل در بورس کالا به سادگی قابل دسترس بوده و حجم عرضه‌ها را نیز می‌توان با عدد و رقم مورد محاسبه قرار داد، فاصله این دو عدد یا در انبارها ذخیره شده و یا به‌صورت غیرحرفه‌ای و دقیق‌تر غیرمسنجم از بازار داخلی به کشورهای منطقه صادر می‌شود. این وضعیت به معنی آن است که هنوز سختگیریهای انتظاری برای محدودیت صادرات به کشورهایی همچون عراق یا اجرایی نشده و یا تاثیرگذاری چندانی نداشته است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد این سخت‌گیری‌ها آن‌گونه که باید و شاید اجرا نشده که البته رخدادهای بازار آزاد هم چنین ادعایی را اثبات می‌کند. حال در شرایطی که شخص وزیر صنعت از لزوم افزایش عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا خبر داده که نکته مثبتی است ولی در کنار آن بازار به مدیریت صادرات به منظور حمایت از تولید داخلی نیاز دارد. از سوی دیگر برخی تکانه‌های افت قیمتی در بازار داخلی را هم می‌توان رخداد مهم و جذابی به شمار آورد که برای صنایع مصرف‌کننده مواد اولیه مفید خواهد بود.
جرقه‌های اول افت قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها به ثبت رسیده که نشان می‌دهد جریان قیمتی در این بازار مهم مواد اولیه تغییر کرده است. در گزارش‌های پیشین به فراز و فرود قیمت‌ها اشاره کردیم ولی برای ترسیم واقعیت‌های پیش‌رو بهتر است نیم‌نگاهی به گذشته این بازار در کوتاه‌مدت هم بیندازیم. پس از نزدیک به ۴ هفته رشد پیاپی قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها، اولین جرقه افت نرخ در هفته گذشته خودنمایی کرد تا جایی که نزدیک به ۳ روز شاهد افت نرخ بودیم. این در حالی بود که رشد جدی قیمت دلار در بازار غیررسمی و کشورهای همسایه موجب شد تا این بازار مهم وارد یک فاز رشد قیمتی دیگر شود، آن‌هم در شرایطی که جرقه‌های قیمتی متاثر از فاز روانی بازار و معاملات هیجانی بیش از حالت طبیعی خودنمایی کرد.
به‌صورت دقیق‌تر تنها زمزمه دلار ۹ هزار تومانی کافی بود تا خریداران واقعی و واحدهای تولیدی به منظور پوشش ریسک نوسان قیمت مواد اولیه در آینده و یا حتی با اهداف سفته‌بازی حجم خرید خود را افزایش دهند تا جریان دوم رشد قیمت‌ها خودنمایی کند. این وضعیت تا اواسط هفته جاری ادامه داشت اگرچه جهت‌گیری بازار در این بازه زمانی از سوی انتظارات رشد نرخ و موتور محرک آن نیز خودنمایی جریان نقدینگی جدیدی بود که از آن در برخی از رسانه‌ها با عنوان فاز دوم حرکت نقدینگی در بازارهای کالایی یاد شد.
همین موارد نشان می‌دهد عقربه قطب‌نمای جهت‌یابی در بازار هیجان و انتظارات رشد نرخ بوده و بازار از داده‌های روانی بیش از سیگنال‌های واقعی تاثیر پذیرفته است. ورود دولت به فاز تنظیم بازار، ادعای راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی، اظهارنظرها از احتمال تحویل سریع‌تر از انتظار سکه‌های پیش‌فروش شده، ورود بانک مرکزی به بازار آتی سکه در بورس کالا همگی مواردی بود که بر قیمت دلار تاثیرگذار بوده و سپس بازار سکه را با تغییر روبه‌رو ساخت. این موارد با صراحت از تغییر فاز در جریان روانی و رفتار هیجانی فعالان بازارهای مختلف خبر می‌دهد یعنی داده‌هایی به بازار ارائه شده که رفتار هیجانی را تا حدودی سرکوب کرده و همچنین تا حدودی امیدواری بیشتری به بازار ارائه می‌کند. تا این‌جا این سیگنال‌ها فاز روانی بازار را هدف قرار داده و تا حدودی هم موفق بوده که این ادعا در رفتار قیمتی در بازار آزاد پلیمرها ایفای نقش کرده است. به‌عنوان نمونه می‌توان گفت حتی در بازار فولاد هم این وضع خودنمایی کرده و التهاب رشد هیجانی قیمت‌ها آرام‌آرام در حال خنثی شدن است. از طرف دیگر داده‌های جانبی و برخی ناآرامی‌ها نیز در بازار تاثیرگذار است هرچند بپذیریم بر حجم تولید و مصرف پلیمرها هیچ‌گونه اثری ندارد.
تجربه سال‌های قبل بارها نیاز بازار به آرامش را برای تداوم فعالیت‌ها به اثبات رسانده و برخی داده‌های حاشیه‌ای تنها به وخیم‌تر شدن اوضاع کمک می‌کند. به‌عنوان مثال با فرض داده‌های مثبت حتی بازار سهام نیز در روز گذشته با کاهش نرخ مهمی روبه رو شده که نشان می‌دهد تاثیرگذاری برخی موارد جانبی بر روال بازار قابل مشاهده است. پس از بررسی فاز روانی، می‌توان به سیگنال‌های فنی و داده‌های بنیادین بیشتری که در بازار ایفای نقش می‌کنند پرداخت که نتیجه آن به کاهش نرخ منتهی شده و حتی احتمال تداوم افت قیمت‌ها را ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال سختگیریهای صادراتی اگرچه به‌صورت جامع و کامل اجرایی نشده ولی ریسک صادرات از سوی اشخاصی به جز واحد تولیدی بالادستی و یا نماینده آنها را افزایش می‌دهد. این وضعیت که ساده‌ترین حالت آن در افزایش هزینه ترخیص و صادرات خودنمایی خواهد کرد یک سرعت‌گیر برای رشد بیشتر صادرات به کشورهای همسایه خواهد بود. از سوی دیگر کاهش نسبی قیمت دلار در روز گذشته هم از جذابیت صادرات کاسته و از طرف دیگر این سیگنال کاهشی در کنار راه‌اندازی بازار ثانویه ارز موجب می‌شود که دست دولت برای مدیریت بازار و حتی عرضه ارز بازتر از قبل بوده و همچنین امیدواری به آرامش بیشتر قیمتی تقویت شود.
همین سیگنال به معنی آن است که رشد مجدد قیمت ارز در هاله‌ای از ابهام فرورفته یعنی صادرکنندگان ترجیح خواهند داد تا ارزهای صادراتی در هفته‌های اخیر را سریع‌تر به ریال تبدیل کنند. حال که دولت برای مدیریت بازار ارز گام اول را برداشته هیچ بعید نیست که گام‌های بعدی را هم بردارد و همچنین تحرک بیشتری در این حوزه پیدا کند. هنوز نمی‌توان به صراحت گفت که روند افزایشی قیمت دلار مخصوصا تا پایان سال متوقف شده و چه نرخی در نهایت سرنوشت این بازار خواهد بود ولی با توجه به شرایط موجود و کاهش قیمت دلار، احتمالا ارز بیشتری از سوی صادرکنندگان به بازار آزاد تزریق می‌شود. این داده رشد افسارگسیخته قیمت ارز در کوتاه مدت را محدود خواهد کرد. تمامی این سیگنال‌ها تاکنون هم از عدم رشد قیمت دلار و هم از بهبود وضعیت معاملاتی و کاهش احتمالی صادرات به‌صورت غیرحرفه‌ای حکایت خواهد داشت اگرچه در مورد قیمت دلار نمی‌توان با صراحت سخن گفت و بهتر است به‌عنوان یک گمانه‌زنی مورد توجه قرار بگیرد.
آخرین سیگنال تاثیرگذار مهم در بازار داخلی اظهارنظری منتسب به وزیر صنعت، معدن و تجارت است که از ضرورت رشد عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا خبر می‌دهد. این اظهارنظر را این بار باید بسیار جدی گرفت زیرا حجم عرضه‌ها در بورس کالا به‌صورت نامحسوسی کاهش داشته ولی پرس و جو از کارشناسان مشکلات فنی و مسائلی همچون تامین آب، خوراک، کاتالیست و تعمیر و نگهداری را مطرح می‌کنند اگرچه گویا در صحبت‌ها بحث کاتالیست جدی‌تر مورد اشاره قرار می‌گیرد. همین بحث یعنی مشکلات فنی تاکنون موجب شده تا در مباحث رسانه‌ای به بحث کاهش شکننده و نامحسوس عرضه پلیمرها کمتر توجه شده و با اغماض مورد ارزیابی قرار بگیرد. حال در شرایطی که در برخی خبرهای پراکنده از پتانسیل تامین کاتالیست و برطرف‌شدن مشکلات سخن به میان می‌آید دیگر باید به جد منتظر بهبود شرایط عرضه باشیم زیرا بسیاری از بهانه‌های پیشین مرتفع شده است.
با توجه به این شرایط و همچنین رصد برخی بازارهای صادراتی و البته سختگیریهای جدید در مسیر تقاضا برای کاهش جذابیت واسطه‌گری و سفته‌بازی و همچنین فراهم‌شدن شرایط بهتری برای رقابت و کشف نرخ آزادانه در بورس کالا دیگر مطالبه رشد عرضه‌ها یکی از رویکردهای رسانه‌ای اصلی در روزهای آینده خواهد بود و با صراحت لهجه بیشتری مورد توجه قرار خواهد گرفت آن‌هم در شرایطی که شخص وزیر صنعت هم به ضرورت افزایش عرضه‌ها در بورس کالا اشاره کرده است.
وضعیت معاملات در بورس کالا
هنوز التهاب قیمتی و ثبت سقف قیمتی در بازار پلیمرها ادامه دارد و این رویکرد معاملاتی به‌عنوان یک عرف مرسوم خودنمایی می‌کند؛ گویی خود فعالان بازار هم به بهبود اوضاع امید چندانی نداشته و تنها می‌خواهند در معاملات شراکت کنند. این وضعیت که در نهایت به تقسیم به نسبت بر اساس ظرفیت و حجم تقاضا منجر خواهد شد نشان می‌دهد که مسیر بهبود بازار دشوارتر از چیزی است که به نظر می‌رسد. هنوز هفته به پایان نرسیده و در این زمان نمی‌توان از نوسان حجم عرضه‌های هفتگی و حجم معاملات اطلاعات دقیقی ارائه کرد ولی جریان غالب در بازار نشان می‌دهد که تغییری در معاملات و ویژگی‌های داد و ستد به‌صورت برجسته رخ نداده است.
به‌عنوان مثال سخت‌گیری‌ها بر حجم تقاضا در بورس کالا یا هفتگی کردن سهمیه‌های خرید یکی از راه‌هایی است که مثلا قرار است بخش تقاضا را مدیریت کند. حال سؤال ساده‌ای که در این‌جا پیش می‌آید آن است که اگر حجم خرید یک شرکت در این محاسبات جدید کمتر از روال مرسوم حمل‌ونقل یا صدور قبض انبار باشد؛ این معامله چه خواهد شد و آیا قرار است شرکت‌هایی که سهمیه کمتری دارند وارد فرآیند ادغام یا حضور هم‌زمان شده و کالاها را شراکتی تحویل بگیرند.
از سوی دیگر سختگیریهای خرید در بورس کالا برای بازار آزاد نه مفهومی دارد و نه تأثیری زیرا بسیاری از فعالان صنفی و صنعتی هنوز از بازار داخلی مواد اولیه خود را خریداری کرده و چیزی که در نهایت برای بازار تعیین تکلیف خواهد کرد حجم نهایی عرضه است نه شرایط معاملاتی در بورس کالا. از سوی دیگر محدود کردن کانال خرید شاید برای مخابره عدد و نوسان قیمت‌ها در بورس کالا جذاب باشد و گرنه همه می‌دانند که قیمت‌های معاملاتی در بازار آزاد چیز دیگری است.
نکته دیگر در معاملات را باید تغییر در جنس التهاب قیمتی دانست زیرا گویی حجم عرضه برخی گریدهای حساس تغییر کرده که بازار به شدت به این شرایط واکنش نشان می‌دهد. وضعیت اقتصادی کشور هم می‌طلبد که به صراحت از برخی رخدادها انتقاد کنیم. به‌عنوان مثال گریدهای لوله یا سنگین اکستروژن که در تولید لوله‌های بعضا آبرسانی مصرف می‌شوند یکی از گریدهای به شدت استراتژیک در شرایط سخت و بحران آب است و هر گونه نابسامانی در این بازار نه تنها یک صنعت خاص تولید لوله بلکه واحدهای درگیر در مسائل آبی را متأثر خواهد ساخت. روز گذشته در برابر عرضه ۱۵۰۰ تن سنگین اکستروژن EX۳ بیش از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تن تقاضا به ثبت رسیده که همین داده نشان می‌دهد که زیرپوست این بازار چه می‌گذرد. اگرچه اظهارنظرها از شرایط تولید داده‌های مختلفی را نشان می‌دهد ولی نه بازار برخی دلایل را پذیرفته و نه کشور می‌تواند در شرایط فعلی تکانه‌های آبی جدیدی را تحمل کند. EX۳ برای لوله‌های تحت فشار و خطوط انتقال آب و گاز استفاده می‌شود.
دنیای اقتصاد