مجموعه اقدامات بانک مرکزی در زمینه اصلاحات پولی-بانکی در هفته‌های اخیر، آثار مهمی در بازار داشته و وضعیت اقتصادی کشور در حوزه‌ها‌ی پولی، ارزی و بانکی را ثبات و بهبود بخشیده است. در ادامه به برخی از این اقدامات و آثار آن در بازار اشاره می کنیم:
بانک مرکزی چه اقداماتی برای مبارزه با سوداگران بازار ارز برداشت؟
در هفته های اخیر، بانک مرکزی از اتصال تمامی شماره‌حساب‌های بانکی به هر کد ملی خاص و تعیین سقف حداکثر 100 میلیون تومانی برای تراکنش خرید کارتی برای هر کد ملی در 24 ساعت خبر داد. همچنین بانک مرکزی چندی قبل نیز با صدور دو بخشنامه مربوط به ساماندهی چک‌های تضمینی و محودیت سقف تراکنش، گام مهمی در راستای مبارزه با سوداگران بازار ارز و شفافیت نظام پولی برداشت. از جمله مهمترین بندهای این دو بخشنامه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف- چک‌های تضمینی بانک‌ها
- ظهر نویسی و انتقال چک تضمین‌شده به دیگری، فاقد اعتبار خواهد بود.
- چک تضمین‌شده صرفاً باید در وجه گیرنده (ذینفع) که توسط متقاضی در فرم درخواست مربوطه درج گردیده، صادر شود.
ب- ساماندهی تراکنش‌های بانکی
- سقف عمومی تراکنش خرید کارت برای هر فقره کارت در هر شبانه‌روز مبلغ 500 میلیون ریال است. تبصره: این سقف مشمول تراکنش‌های پذیرندگان حساب‌های دولتی و پذیرندگان با کدهای صنفی خاص نمی‌شود.
- ارسال کد ملی دارنده کارت در تمام تراکنش‌های کارتی به هنگام پاسخ تراکش اجباری است.
- درج «بابت» در تمام دستور پرداخت‌های ارسالی در سامانه‌های ساتنا و پایا اجباری است.
اهداف بانک مرکزی از محدود کردن ابزارهای پولی و بانکی
هدف اصلی بانک مرکزی از صدور و اعمال این بخشنامه‌ها، ایجاد محدودیت در بازارهای غیرمولد به ویژه بازار ارز است. قرار دادن سقف عمومی تراکنش خرید کارتی سبب ایجاد محدودیت در پوزهایی شده که به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج شده است. این اقدام بانک مرکزی از طریق محدودیت در نقل و انتقال نقدینگی در فعالیت سوداگران اخلال ایجاد می‌کند.
اقدامات بانک مرکزی در استفاده از ابزارهای فناوری نوین برای مدیریت اقتصاد کشور اگر چه با هدف کنترل قیمت ارز انجام شده است اما اثرات گسترده‌ای بر محیط اقتصاد کلان به ویژه ثبات قیمت‌ها و شفافیت جریان پولی کشور دارد. بطوریکه طی این روزها، تأثیر بسزایی در کنترل نوسانات ارزی داشته است و در نتیجه، نرخ ارز به کمترین مقدار خود بعد از نوسانات ارزی رسیده است.
درباره محدودیت سقف تراکنش‌های کارتی باید گفت این اقدام از طریق کاهش تراکنش‌های کلان کارتی، نقش قابل توجهی در کاهش التهابات بازار و ثبات قیمت ارز داشته است.
همچنین چک تضمینی به عنوان یک ابزار بدون ریسک غیرشفاف در التهابات اخیر نقش بسزایی داشته است. بر اساس اظهارات عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در دو ماه گذشته ارزش این چک‌ها ۸ هزار میلیارد تومان بوده است و بخش عمده‌ای از معاملات ارزی با چک‌های تضمینی انجام می‌شد چراکه هم به راحتی نقد می‌شد و هم به سهولت و با دو امضا قابل انتقال به دیگری بود، بنابراین حذف چک تضمینی اثر قابل توجهی بر ثبات بازار و شفافیت معاملات داشته است.
اقدام دیگر بانک مرکزی، اجباری کردن درج «بابت» در سامانه‌های ساتنا و پایا است. این مسئله این امکان را به بانک مرکزی می‌دهد که آگاهی یابد که هر تراکنش به وسیله چه کسی و بابت چه موضوعی انجام می‌گیرد، این امر زمینه ساز ایجاد شفافیت جریان پول در معاملات کشور است.
شرط بلندمدت شدن آثار اقدامات بانک مرکزی بر بازار ارز
آثار اقدامات بانک مرکزی به شرطی در بلندمدت ماندگار است که گام‌های بعدی در راستای ساماندهی کامل تراکنش‌های بانکی برداشته شود. بانک مرکزی در ادامه کار می‌تواند از طریق ایجاد سامانه یکپارچه برای تراکنش‌های بانک، جریان پول در معاملات را رصد و شفاف کند. به عنوان مثال، می‌تواند درج گزینه «بابت» را برای تمامی ورودی و خروجی‌های افراد اجباری کند.
در مجموع، مهمترین اثر ایجاد شفافیت و ثبات در اقتصاد، پرهزینه کردن فعالیت‌های سوداگرانه در بازارهای غیرمولدی مانند ارز، سکه و مسکن است. این امر به نوبه خود منجر به جذاب شدن فعالیت‌های مولد در کشور خواهد شد.
فارس