بانک مرکزی در بخشنامهای به بانکها سیاست جذب دلارهای خانگی را کلید زد که به اعتقاد رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در حد 14میلیارددلار برآورد می‌شود. این بخشنامه که جنبه تاکیدی دارد بانکها را ملزم به تضمین بازپرداخت «سپرده‌های ارزی» سپرده‌گذاران به صورت «ارز» می‌کند. از چندی پیش اخباری مبنی بر مسدود شدن سپرده‌های ارزی منتشر و گفته شد برخی بانکها سپرده‌های ارزی را به‌صورت ریالی و بر اساس دلار 1226 تومان باز پرداخت می‌کنند. با قوت گرفتن این اخبار، بانک مرکزی بخشنامهای را به تمامی بانکها ابلاغ کرد که بر اساس آن چنانچه متقاضی خواهان دریافت سود یا بازپرداخت سپرده باشد، بانک عامل مکلف است عین ارز وصول شده یا معادل آن به سایر ارزهای جهان را (با موافقت متقاضی) و به صورت نقدی (اسکناس) به صاحب حساب پرداخت کند. بر اساس این بخشنامه، اخذ هر گونه تعهد توسط بانک عامل از دارندگان حساب مبنی بر پرداخت ارز در حد مقدورات یا معادل آن به ریال جهت افتتاح حساب ممنوع است. اداره نظارت بر بانک‌های بانک مرکزی نیز با بانک‌هایی که از این بخشنامه عدول کنند، برخورد خواهد کرد. پیش از این محمود بهمنی نیز با اشاره خطرات ناشی از نگهداری خانگی دارایی ارزی از مردم خواسته بود ارز خود را در بانکها سپرده‌گذاری و اصل و سود آن را نیز به شکل ارزی دریافت کنند.
بانک مرکزی برای مقابله با یک شایعه بخشنامه صادر کرد
تضمین پرداخت سپرده‌های ارزی
سپرده‌ها و سود حساب‌های ارزی عین ارز وصول شده به صورت اسکناس پرداخت می‌شود
بانک مرکزی از ارائه تسهیلات جدید برای دارندگان حواله‌های ارزی خبر داده و اضافه کرده است که «سود حساب‌های سرمایه‌گذاری ارزی و مبالغ سپرده گذاری شده نیز باید با به‌صورت ارز پرداخت شود» بر اساس اطلاعیه روابط عمومی بانک مرکزی، این بانک با صدور بخشنامهای به شبکه بانکی اعلام کرد: «دارندگان حواله‌های وارده ارزی با منشأ خارجی نیز می‌توانند نسبت به افتتاح حساب ارزی اقدام کنند.»
روابط عمومی بانک مرکزی اضافه کرده است: «دارندگان حواله‌های وارده ارزی علاوه بر برخورداری از مزایای پیش‌بینی شده، از محل حساب ارزی خود جهت حواله ارز به خارج کشور، با رعایت مقررات و ضوابط مربوطه، می‌توانند برای واردات کالا و خدمات نیز اقدام کنند.» این اقدامات نیز از محل منابع بانک عامل خواهد بود.
پرداخت سود حساب‌های ارزی با ارز
بانک مرکزی در بخشنامهای جداگانه به شبکه بانکی ابلاغ کرده است که «سود متعلقه به حساب‌های سرمایه‌گذاری ارزی مدت‌دار باید به صورت ارزی محاسبه و پرداخت شود.» بر اساس این ابلاغیه «دارندگان ارز به صورت اسکناس می‌توانند ضمن مراجعه به بانک‌های عامل در قالب سپرده‌های قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری) و سرمایه‌گذاری(مدت‌دار)، نسبت به افتتاح حساب ارزی اقدام کنند.» بانک مرکزی اضافه کرده است: «چنانچه متقاضی خواهان دریافت سود متعلقه یا بخشی از سپرده خود بوده یا قصد انسداد حساب را داشته باشد، بانک عامل مکلف است عین ارز وصول شده یا معادل آن به سایر ارزهای جهان‌روا (با موافقت متقاضی) را به صورت نقدی (اسکناس) از محل منابع ارزی خود تامین و به صاحب حساب پرداخت کند.» در ادامه این گزارش تاکید شده است: «دریافت هرگونه تعهد توسط بانک عامل از دارندگان حساب مبنی بر پرداخت ارز در حد مقدورات یا معادل آن به ریال جهت افتتاح حساب ممنوع است.»
پیش از این اخبار پراکنده‌ای در مورد «خودداری بانکها از پرداخت سود سپرده‌های ارزی به صورت ارز» منتشر شده بود. چندی پیش برخی از سایت‌های خبری گزارش داده بودند که «سپرده‌های ارزی در بانک‌های داخلی مسدود شده است.» استناد این سایت‌ها، گزارش مراجعات مردمی به بانکها برای دریافت سود یا اصل سپرده‌های ارزی بود که عنوان کرده بودند «مجاز به پرداخت سپرده‌های ارزی مردم نیستند و ارز داخل حساب‌های ارزی قابل پرداخت نبوده و تنها معادل ریالی آن به قیمت 1226 تومان قابل پرداخت است.»
بخشنامه جدید بانک مرکزی واکنش به این اخبار است و پیش از این نیز در قالب اظهار نظر‌های مختلف از سوی مسوولان این بانک بر آن تاکید شده است. ماه گذشته محمود بهمنی رییس‌کل بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با سایت «خبر آنلاین» نسبت به «نگهداری دلارهای خریداری شده توسط مردم در منازل» اظهار نگرانی کرده و توصیه کرده بود که «بهتر است مردم، این دلارها را در بانک نگهداری و سود آن را دریافت کنند.» بهمنی با بیان اینکه «ما الان سودهای بالا را برای این سپرده‌ها در نظر گرفتیم. حالا مردم اگر این دلارها را در خانه نگه دارند خطر و ریسک است.»، عنوان کرده بود: «آیا بانکی تا به حال شده سپرده‌های مردم را ندهد؟ اصلا چنین چیزی نیست. ما در بانک صندوق‌هایی اجاره‌ای داریم که مال مردم است و می‌توانند سکه و دلار خود را در آن بگذارند تا امنیت داشته باشد.» بهمنی اضافه کرده بود: «در حال حاضر سارقان خیلی راحت برای ارز و سکه وارد خانه‌ها می‌شوند. رقم قابل توجهی از دلار در واحدهای مسکونی است. بانک مرکزی اعلام کرده که شهروندان دلارها را بیاورند و حساب باز کنند و آن را در حساب‌هایشان بریزند. هر وقت هم که خواستند بیایند و پولشان را به ارز بگیرند و یک سودی هم به آن تعلق می‌گیرد. با این وجود یکسری هنوز دلار را در خانه‌ها نگه می‌دارند.» او در پاسخ به این که «مردم نوعی عدم اعتماد به بانکها در این باره دارند»، گفته بود: «اصلا در طول تاریخ هیچ سابقه‌ای نداشته است که یک سیستم بانکی بگوید من پول ندارم. چرا که مرگ یک سازمان اقتصادی زمانی است که فرد مراجعه کند پولش را بگیرد و آن سازمان بگوید: «برو فردا بیا.» برخی از این موسساتی که ما ساماندهی می‌کنیم از قبل برنامه‌ریزی می‌کنیم که اگر مشتری‌ها آمدند پولشان را خواستند یکی کنار آنها باشد که پولش را بپردازد. با اینکه مجوزی هم ندارند و ما هم هیچ تکلیفی نداریم و بارها هم گفته‌ایم پیش بانک‌هایی که مجوز ندارند سپرده نگذارید؛ اما عملا اتفاق افتاده است و برای حفظ منافع آنها وارد عمل شده‌ایم.»
اختصاص ارز به دانشجویان غیربورسیه
بانک مرکزی همچنین اعلام کرده که دانشجویان غیربورسیه مقطع فوق‌لیسانس به بالا نیز طبق بخشنامه‌ها و مقررات ابلاغی برای دریافت ارز دانشجویی با نرخ مبادله‌ای به شعب ارزی بانک تجارت مراجعه کنند.روابط عمومی بانک مرکزی با اعلام این خبر افزود: مسافران عازم خارج از کشور نیز می‌توانند براساس بخشنامه‌ها و مقررات ابلاغ شده، برای دریافت ارز مسافری به نرخ مبادله‌ای به مبلغ 300 دلار یا معادل آن به سایر اسعار به شعب ارزی بانک ملت در سراسر کشور مراجعه کنند. مسوولان بانک مرکزی می‌گویند به دلیل آنکه در دور جدید، بانک مرکزی قصد دارد منابع مورد نیاز مسافر و دانشجویان را با نرخ مبادله‌ای از طریق بانک‌های عامل تعیین کند این سیاست اجرایی خواهد شد. ارز درمانی نیز با نظر وزارت بهداشت پرداخت خواهد شد.بر این اساس اگر وزارت بهداشت تایید کند که متقاضی باید ارز را نرخ مرجع کند ارز مورد نیاز با قیمت 1226 تومان تامین خواهد شد در غیر این صورت حجم ارز بر اساس نظر وزارت بهداشت و با قیمت مبادله‌ای پرداخت خواهد شد.
سخنگوی مرکز مبادلات ارزی نیز با اعلام اینکه اختصاص 300 دلار ارز مبادلاتی به نرخ روز به مسافران خارج از کشور از روز چهارشنبه آغاز شده است، گفت: براساس تصمیم جدید بانک مرکزی و بند سوم مقررات این بانک، مسافران خارج از کشور می‌توانند از ارز مبادلاتی به نرخ روز استفاده کنند. وی افزود: در مرحله اول، بانک ملت به عنوان بانک عامل اعطای این نوع ارز به مسافران از سوی بانک مرکزی تعیین شده است و مردم می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی این بانک، از جزئیات مقررات و مدارک لازم برای تحویل 300 دلار ارز مبادلاتی اطلاع یابند.
اطمینان بانک مرکزی به مردم
بازپرداخت سپرده‌های ارزی در قالب ارز
برخی بانکها در ماه‌های گذشته سپرده‌های ارزی سپرده‌گذاران را بر خلاف مقررات به‌جای بازپرداخت به‌صورت ارزی بر اساس ریال پرداخت کرده‌اند. بانک مرکزی در بخشنامهای که جنبه تاکیدی داشت بانکها را ملزم کرد سپرده‌های ارزی و سود آن را به‌صورت ارزی به صاحبان آنها باز پرداخت کنند. صمد کریمی مشاور ارشد اداره بین‌الملل با تاکید بر اجرای این بخشنامه گفت: بانک مرکزی اجرای آن را از طریق اداره نظارت بر بانکها پیگیری خواهد کرد و هیچ بانکی حق ندارد ارز مردم را به‌صورت ریال به آنها بازگرداند. وی با بیان اینکه بانک مرکزی برای اجرای این مقررات به شکل کامل با نظام بانکی جلسه گذاشته است گفت: مردم اطمینان داشته باشند در صورت سپرده‌گذاری در هر لحظه‌ای که بخواهند و به‌صورت عندالمطالبه سپرده‌های آنان عودت داده خواهد شد. کریمی با استناد به مقررات بانک مرکزی گفت: بر اساس این مقررات دارندگان ارز (اسکناس) می‌توانند نسبت به افتتاح حساب ارزی (قرض‌الحسنه/مدت‌دار) اقدام کنند. سود سپرده‌ها نیز به‌صورت ارز از سوی بانک‌های عامل باید پرداخت شود. کریمی گفت: دارندگان حواله ارزی با منشا خارجی نیز می‌توانند حساب جاری افتتاح کرده و علاوه‌بر برخورداری از سود، سپرده‌های خود را برای واردات کالا و خدمات به‌کار گیرند. به گفته کریمی دارندگان این نوع حواله که منشا خارجی دارد می‌توانند ارز خود را با نرخ مبادله‌ای نیز به فروش رسانند. کریمی بار دیگر به مردم اطمینان داد: در صورت سپرده‌گذاری بانکها موظف خواهند بود عین ارز را بازگردانند. بنابراین گزارش مردم می‌توانند در صورت تخلف بانکی به بانک مرکزی اطلاع دهند تا با بانک متخلف برخورد شود.
دنیای اقتصاد