مورد خاص معدن سموران عنبرآباد

چندی پیش یکی از خبرگزاریها گزارشی را با این مضمون روی خروجی خود گذاشته بود که فعالیت معدنکاری در این قلعه که بهجای مانده از دوران سلجوقی است مورد اعتراض مردم منطقه واقع شده است اما این گزارش که برای دومین بار است از سوی این خبرگزاری منتشر شده حاوی اطلاعات درست و بروزی نیست.

نگرانی مردم منطقه 

یکی از اهالی منطقه که خود را فعال میراث فرهنگی معرفی کرده اما دارای سمت رسمی در سازمان میراث فرهنگی نیست ضمن ابراز نگرانی دوستداران محیطزیست و مردم روستاهای اطراف میگوید: این بنا همچون سرمایهای دائمی برای مردم منطقه به شمار میرود و نباید به دلیل برداشت از معدن «سنگ بنا» را در معرض تخریب قرار دهیم. سالار سالاریفر ادامه داد: مجوز فعالیت این سرمایهگذار ۳ سال قبل صادرشده و در سالهای گذشته شاهد حفاری در اطراف این قلعه هستیم این در حالی است که قلعه یادشده از مهمترین بناهای تاریخی شهرستان عنبرآباد بوده و حفظ آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی افزود: در حالی حفاری در کوه و احداث جاده در دامنه آن ادامه دارد که این کوه در واقع بخشی از قلعه است و معماران در گذشته بهگونهای قلعه را ساختهاند که کوه در واقع نقش دیوارهای قلعه را ایفا میکند. وی گفت: اتکای بهرهبردار از این معدن، به مجوزی است که درگذشته بدون استعلام میراث فرهنگی صادرشده این در حالی است که مجوزهای معدنی باید با استعلام سازمان میراث فرهنگی باشد.

وی ادامه داد: این مجوز قبل از ثبت ملی قلعه در سال ۹۲ صادرشده و بعد از به خطر افتادن قلعه، این بنا در فهرست آثار تاریخی قرار گرفته و باید مطابق مقررات از تخریب آن جلوگیری شود. وی گفت: این قلعه در موقعیتی قرار دارد که در صورت ادامه برداشت از معدن، شاکله بنا به خطر خواهد افتاد.

در اینباره معاون سازمان میراث فرهنگی کرمان نیز اظهار کرد: این قلعه ثبت ملی شده و باید از حریم و اصالت این بنا حفاظت شده و تخریب این بنا جرم است. محسن موحدی افزود: این قلعه بزرگ از نوع دفاعی و از قلعههای دوران سلجوقی است که در ساخت آن از طبیعت و کوهها استفاده کاربردی شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان کرمان نیز اظهار کرد: در مذاکراتی که در کارگروه اشتغال استان انجام شده، قرار شد با تغییر حریم این بنا امکان ادامه کار معدن با توجه به فرصتهای شغلی که دارد، فراهم شود و قلعه نیز از هرگونه آسیب دور بماند اما تا انجام این کار باید از فعالیت معدن بهصورت جدی جلوگیری شود.

محمود وفایی ادامه داد: نیروهای یگان ویژه میراث فرهنگی بهصورت مستمر در منطقه حضور دارند و از هرگونه دخل و تصرف در منطقه جلوگیری میکنند ضمن اینکه نیروی انتظامی و واحد قضایی شهرستان نیز همکاری لازم را با میراث فرهنگی انجام میدهند. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان کرمان افزود: از اداره صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان نیز توقع داریم از فعالیت این معدن تا بررسی دوباره حریم قلعه بهطور جدی جلوگیری کند.

وی درباره فعالیت معدن در روزهای اخیر گفت: باید مستندات دقیق در اینباره ارائه شود، به ما هم گزارشهایی ارائه شده که باید بررسی شود و از نیرویانتظامی و یگان حفاظت میخواهیم بهصورت جدی از هر گونه فعالیت در اطراف این معدن جلوگیری کنند. باوجود سالها فعالیت این معدن در اطراف این قلعه تاریخی و اصرار بر ادامه فعالیت معدن و به خطر افتادن این بنای دوره سلجوقی، به نظر میرسد دستگاههای نظارتی و قضایی باید با جدیدت در اینباره ورود کرده و مشکل این قلعه تاریخی را یکبار برای همیشه برطرف کنند.

کار معدن قانونی است

در این میان گفتههای معاونت معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان از نکاتی پرده برمیدارد که هیچ کدام از افراد یادشده به آن اشارهای نداشتند. وی از تهدید بهرهبردار معدن از سوی برخی از افراد منطقه و باج خواهی آنان میگوید که متاسفانه ازسوی رسانهها مورد بررسی دقیق قرار نگرفته بود.

معاون معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان درباره فرآیند بهرهبرداری از معدن تراورتنی که در نزدیکی قلعه سموران قرار دارد و ادعاهای مبنی بر تخلف بهرهبردار به صمت گفت: یک شرکت بهرهبرداری در سال ۹۰ درخواست بهرهبرداری معدن سنگ تراورتن که در کنار قلعه سموران قرار دارد را ارائه کرد که بعد از گذراندن امور اداری و دریافت استعلام از منابع طبیعی، موافقت برای فعالیت اکتشافی از این معدن اعلام و پروانه اکتشافی آن صادر شد.

محمدرضا مقبلی ادامه داد: کار اکتشاف معدن تا پایان سال ۹۲ انجام شد و مرداد سال ۹۲ گواهی کشف را دریافت کرد. این در حالی بود که در مدتی که کار اکتشافی انجام میشد اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نیز بر فعالیت معدن نظارت داشت و مشکلی برای فعالیت در این معدن وجود نداشت. تا اینکه یک سال بعد در شهریور سال ۹۳ زمانی که پروانه بهرهبرداری برای معدن صادر شد افردی ناشناس که هیچگونه عنوانی در اداره و سازمان ندارد با معدنکار تماس گرفته و درخواستی را مطرح میکند و میگوید که در صورت انجام ندادن این درخواست، از طریق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جلوی ادامه فعالیت معدن را خواهد گرفت.

به گفته معاون معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان در همان شهریور سال ۹۳ سازمان میراث فرهنگی وارد عمل شد و اعلام کرد که باید براساس قانون برای بهرهبرداری از این معدن، نسبت به استعلام از سازمان میراث فرهنگی اقدام میشده است، این در حالی است که با اصلاح قانون معادن در سال ۹۰ علاوه بر اشاره بر نیاز به استعلام، در تبصره ۱ ماده ۲۴ قانون معادن آمده است که دستگاههای اجرایی موظف هستند حریم معدنکاری در مناطقی که ثبت ملی شدهاند را به سازمان صنعت، معدن و تجارت استانها اعلام کنند.

مقبلی افزود: در ادامه کار، مکاتباتی با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان انجام و مقرر شد که حریمها را مشخص و در مدت ۳ ماه آنها را اعلام کنند که باز هم خبری از اعلام حریم از سوی سازمان میراث فرهنگی نشد. یک ماه بعد دوباره در جلسهای با سازمان میراث فرهنگی شهرستان عنبرآباد که در آن استاندار، فرماندار و امام جمعه شهرستان، نمایندگان سازمان صنعت، معدن و تجارت و... حضور داشتند بر رفع این مشکل تاکید شد.

به گفته وی، بهرهبردار مدت ۳ سال است که روی معدن یادشده سرمایهگذاری کرده و فعالیتهای بسیاری داشته است. این در حالی بوده که سازمان میراث فرهنگی نیز در جریان فعالیت معدن قرار داشته و برای اعلام حریم، اقدامی انجام نداده است. در جلسات برگزار شده در ابتدا حریم برای معدنکاری ۲۰۰ متر اعلام شد که مورد قبول سازمان میراث فرهنگی قرار نگرفت. در این میان شخص بهرهبردار اعلام کرد حاضر است حریم ۴۰۰ متری را برای فعالیت معدنکاری خود از قلعه رعایت کند.

قلعه ثبت ملی نبوده است

مقبلی به یکی دیگر از موارد قانونی اشاره کرد و گفت: جلسه دیگری با حضور استاندار، نمایندگان سازمان میراث فرهنگی و دادگستری و... در آبان سال ۹۳ برگزار و مقرر شد تا سازمان میراث فرهنگی در مدت دو هفته حریم را مشخص کرده و به معدنکار اعلام کند. اما باز هم خبری از اعلام حریم نشد. این در حالی است که براساس تبصره ۵ ماده ۲۴ مکرر قانون معادن در صورتی که حریم از سوی سازمان میراث فرهنگی اعلام نشود، شخص معدنکار میتواند با رعایت حریم فعالیت خود را ادامه دهد. در این بخش از ماجرا بود که متوجه شدیم این قلعه ثبت ملی نشده و تازه بعد از آن سازمان میراث فرهنگی اقدام به ثبت ملی این بنا کرد ولی باز هم حریم را مشخص نکرد.

به گفته وی فعالیت معدن سنگ تراورتن که در کنار قلعه سموران قرار دارد تاکنون هیچگونه مشکلی برای این بنا به وجود نیاورده است. با توجه به اتفاقات و حاشیههای به وجود آمده حدود ۱۰میلیارد تومان به معدنکار خسارت وارد شده است. البته در این میان سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان با وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مکاتباتی برای رفع این مشکل انجام داده است.

وی ادامه داد: بعد از ابلاغ قانون رفع موانع تولید، در دی سال ۹۴ در جلسهای، قرار شد سازمان میراث فرهنگی حریم ۲۰۰ متری را اعلام کند تا معدنکار نیز بتواند به فعالیت خود ادامه دهد که متاسفانه باز هم میزان حریم از سوی این سازمان اعلام نشد. البته قبل از دی امسال، سازمان میراث فرهنگی مکاتبهای با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان داشت که در آن اعلام کرده بود معدنکار با رعایت حریم ۲۰۰ متری میتواند کار خود را ادامه دهد. اما بعد از گذشت یک هفته، نامه ارسال شده خود را پس گرفت.

اشتغالزایی معدن برای اهالی منطقه

به گفته مقبلی نهتنها فعالیت معدن آسیبی به قلعه نرسانده، بلکه باعث اشتغالزایی منطقه نیز شده است. از طرفی اهالی منطقه نیز مشکلی با فعالیت معدن نداشته و در واقع حامی آن هستند. به گونهای که حدود ۷۰ نفر از اهالی منطقه به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مراجعه و اعلام کردند که عدهای دنبال سودجویی هستند و قصد دارند فعالیت معدن را متوقف کنند. با تمام این اوصاف و جلسهای که با حضور استاندار برگزار شد، شاهد بودیم که اقدامی برای اعلام حریم از سوی سازمان میراث فرهنگی در مدت زمان ۲ هفته انجام نشد. به گفته معاون معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان، یک هفته قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی فرماندار شهرستان عنبرآباد در تماسی با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خبر داد تهدیداتی مبنی بر آتش زدن دستگاهها از سوی یک شخص داشته است. مقبلی اظهار کرد: فرد سودجو بعد از تهدید کردن بهرهبردار و نرسیدن به خواسته خود هماکنون با مصاحبه با سایتها و خبرگزاریهای مختلف قصد متوقف کردن فعالیت معدن را دارد. این در حالی است که با راهاندازی کارخانه برای محصولات این معدن، اشتغالزایی مناسبی برای بیش از ۳۰۰ نفر به وجود میآید.