سهم نرخ تعرفه و ارز در بازار رقابتی

دولت چندی پیش تعرفه واردات خودرو را حدود 50 درصد کاهش داد و وعده کرد که از سال آینده سالی پنج درصد از همین 50 درصد نیز می‌کاهد، اما مشتریان چندان از شنیدن این خبر خوشحال نشدند و خودروسازان نیز مانند گذشته غوغا به پا نکردند.
اما چرا؟! بدون تردید اگر این اتفاق دو سال پیش یا قبل‌تر می‌افتاد، چنان هراسی به دل خودروسازان می‌انداخت که آنها برای جلوگیری از رخ دادن این اتفاق، خود را به آب و آتش می‌زدند و دست به دامان هر شخص مسوول و غیر مسوولی می‌شدند. اتفاقا دو سال پیش که مجلس شورای اسلامی تنها 20 درصد از تعرفه واردات خودرو را کاهش داد، جاده مخصوصی‌ها چنان غوغایی به پا کردند که بهارستانی‌ها به فاصله کوتاهی حرف خود را پس گرفتند و تعرفه به حالت اول خود بازگشت.
حالا اما نرخ ارز آنقدر بالا رفته که به نظر می‌رسد صفر شدن تعرفه واردات نیز خودروسازان را نمی‌لرزاند و خم به ابرویشان نمی‌آورد. در شرایط فعلی، اگر قیمت پایه یک خودرو وارداتی مناسب را حداقل 10 هزار دلار لحاظ کنیم، با احتساب نرخ دلار فقط هزینه خرید آن از طرف خارجی چیزی حدود 35‌میلیون تومان آب می‌خورد. به این رقم باید هزینه مالیات عوارض خودروهای فرسوده و همچنین سود واردکننده را نیز اضافه کرد که با احتساب آنها، یک خودرو ساده خارجی با قیمتی حداقل 50 میلیون تومان به دست مشتریان ایرانی خواهد رسید. قیمت 50 میلیون، تازه در شرایطی محقق خواهد شد که تعرفه واردات خودرو صفر در نظر گرفته شود، وگرنه در حال حاضر که تعرفه حدود 50 درصد است، یک خودرو 10 هزار دلاری خارجی بیش از اینها قیمت خواهد داشت.
هم اکنون دولت تعرفه واردات را حدود 50 درصد در نظر گرفته که با این وضع، یک خودرو 10 هزار دلاری با قیمتی حدود 62 میلیون تومان روانه بازار کشور می‌شود. هرچند از سال آینده قرار است سالی پنج درصد از تعرفه واردات خودرو کم شود و در نهایت به 25 درصد برسد، اما این نسخه هم نمی‌تواند دوای درد بازار خودرو ایران و گرانی‌های اخیرش باشد.
نرخ ارز این روزها آنقدر بالا رفته که تعرفه صفر درصدی هم نمی‌تواند دردی را دوا کند، چه رسد به حالا که تعرفه حدود 50 درصد در نظر گرفته شده و سالی پنج درصد از آن کم خواهد شد. این یعنی کاهش تعرفه واردات خودرو در شرایط فعلی (بالا بودن نرخ ارز) برای مشتریان ایرانی نان نمی‌شود و اگر بشود، باز هم به نفع متمولان است نه قشر متوسط و ضعیف جامعه.
در حال حاضر اوضاع اقتصادی کشور چندان مناسب نیست و قدرت خرید مردم کاهش یافته و مشتریان خودرو نیز از این ماجرا مستثنی نیستند، بنابراین ورود خودروهای حداقل 50 میلیونی نمی‌تواند اوضاع کلی بازار را تغییر دهد. سال‌های قبل که نرخ ارز بسیار پایین‌تر از حالا بود، دولت اجازه کاهش قابل توجه تعرفه نداد و یک بار هم که مجلسی‌ها دست به کار شدند و تعرفه را 20 درصد پایین آوردند، لابی خودروسازان نگذاشت مشتریان مزه آن را بچشند. دو سه سال پیش که اوضاع ارزی کشور مناسب بود، کاهش تعرفه واردات می‌توانست خودروسازان داخلی را تکانی بدهد و مشتریان را خوشحال کند، اما حالا نه خودروسازان از این ماجرا چندان هراسی دارند و نه لبخندی بر لب مشتریان نشسته است.
از نگاه کارشناسان، در اوضاع فعلی، کاهش تعرفه فقط در صورت اختصاص دادن ارز ارزان (مثلا ارز مبادلاتی) به واردکنندگان، می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازار خودرو بگذارد. طبعا اگر خودروهای خارجی به جای ارز آزاد، با ارز ارزان‌تر (مثلا دو هزار و 500 تومانی) وارد شوند، آنگاه قیمت خودروهای وارداتی پایین‌تر از آب در خواهد آمد. اگر همان خودرو 10 هزار دلاری را ملاک مقایسه قرار بدهیم ونرخ ارز اختصاصی را نیز دو هزار و 500 تومان لحاظ کنیم، هزینه خرید این خودرو طرف خارجی حدود 25 میلیون تومان خواهد شد. حالا اگر تعرفه واردات صفر باشد و عوارض و مالیات و سود واردکننده را حدود 10 میلیون در نظر بگیریم، خودرو مفروض با قیمتی حدود 35 میلیون تومان به دست مشتری می‌رسد. در این صورت مشتریان ایرانی بین پژو 206 و تندر - 90 و یک خودرو خارجی ، حق انتخاب خواهند داشت، زیرا در محدوده قیمتی مشترکی قرار دارند.
البته در حال حاضر که تعرفه حدود 50 درصد است، اگر دولت ارز مرجع به واردکنندگان اختصاص دهد، قیمت یک خودرو خارجی 10 هزار دلاری حدود 45 میلیون تومان خواهد بود و اگرچه باز هم گران است، اما به هر حال بهتر از حالتی است که خودرو خارجی با ارز آزاد وارد می‌شود و قیمت آن حدود 62 میلیون تومان از آب درمی‌آید.
اگرچه در شرایط فعلی اختصاص ارز ارزان به واردات خودرو عملا امکان ندارد و واکنش‌های منفی شدیدی به دنبال خواهد داشت، اما به هر حال اگر جز این باشد، کاهش تعرفه نمی‌تواند تاثیر خاصی بر اوضاع نامناسب بازار خودرو کشور بگذارد. بدون تردید اختصاص ارز مبادلاتی به واردات خودرو، صدای خودروسازان را در خواهد آورد، زیرا آنها مدعی هستند خریدهای خارجی شان را با ارز آزاد انجام می‌دهند و چون تولیدکننده به حساب می‌آیند، پس برای دریافت ارز ارزان مستحق‌تر از واردکنندگان هستند.
هرچه هست به نظر می‌رسد پایین آوردن تعرفه واردات خودرو و وعده کاهش سالی پنج درصد آن، بیشتر به این خاطر بود که دولت می‌خواست از تلخی آزادسازی قیمت خودرو بکاهد، هرچند چندان موفق نبوده است.

دنیای اقتصاد