کانال سوئز، پاناما و تنگه هرمز سه شاهراه طلایی بازار جهانی نفت خام است که هرگونه اختلال در تردد نفتکشها در این سه آبراه بین المللی حداقل 30 درصد از نقل و انتقال دریایی نفت مورد نیاز کشورهای مصرف کننده را تحت تاثیر قرار می دهد.
قرار گرفتن کشورهای بزرگ صاحب ذخایر نفت و گاز جهان همچون ایران، عربستان، عراق، قطر، کویت و امارات در حاشیه خلیج فارس موجب پیشی گرفتن جایگاه تنگه هرمز به عنوان استراتژیک ترین "زون" انرژی جهان شده است، به طوری‌که حتی کوچکترین گمانه زنی در مورد انسداد این آبراه منجر به افزایش چندین دلاری بهای جهانی نفت می شود.
در نهایت طراحی یک سناروی جدید توسط غرب مبنی بر تحریم فروش نفت ایران در اروپا منجر به پاسخ محکم ایران به این طرح جدید شد و محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس جمهور، تاکید کرد:" اگر نفت ایران تحریم شود، یک قطره نفت از تنگه هرمز عبور نخواهد کرد."
هراس آمریکایی‌ها از توانمندی ایرانی‌ها در بستن تنگه هرمز که به پسر ایرانی مشهور است، رئیس جمهور این کشور را منجر به نامه نگاری با رهبر معظم انقلاب اسلامی کرده است.
در شرایط فعلی به طور متوسط روزانه حدود 16 تا 17 میلیون بشکه نفت و سالانه 77 میلیون تن LNG توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس به بازارهای جهانی صادر می شود که توقف حتی چند روزه عرضه این میزان نفت و گاز منجر به یک بحران جدید در بازار انرژی جهان خواهد شد.
بسیاری از موسسات بین المللی از بسته شدن تنگه هرمز به عنوان یک "شوک جدید نفتی" یاد می کنند و معتقدند: هر گونه اختلال در تنگه هرمز و یا از سرگیری جنگ نفتکشها در این شاهراه دریایی تبعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را برای تمامی کشورهای بزرگ و کوچک مصرف کننده انرژی به همراه دارد.
کارشناسان اقتصادی از تعطیلی پالایشگاههای نفت در اروپا و شرق آسیا، ایجاد صف‌های چند کیلومتری بنزین، خاموشی‌های گسترده برق، افزایش بهای جهانی نفت و گاز و ایجاد یک بحران فراگیر اقتصادی حداقل در کوتاه مدت به عنوان مهمترین تبعات بسته شدن تنگه هرمز یاد می کنند.
از سوی دیگر، همزمان با افزایش احتمال انسداد تنگه هرمز توسط ایران، طرح ساخت خط لوله حبشان به عنوان پروژه دور زدن نفتی تنگه هرمز توسط امارات حداقل تا بهار سال آینده با شکست روبرو شده است و حتی در صورت راه اندازی این خط لوله، امکان انتقال حداکثر روزانه 1.5 تا 2 میلیون بشکه نفت توسط اعراب فراهم میشود.
شوک نفتی انسداد تنگه هرمز قابل مدیریت نیست
سید محمدعلی خطیبی نماینده ایران در هیئت عامل اوپک یکی از عوامل ژئوپولتیکی تاثیر گذار در بازار جهانی نفت را احتمال اختلال در تردد نفتکش ها در خلیج فارس و تنگه هرمز اعلام کرد و گفت: هر گونه اختلالی در تنگه هرمز قطعا در بازار جهانی نفت تاثیر گذار است.
وی با اشاره به انتقال به طور متوسط حدود 17 میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز، تصریح کرد: قطعا آزادسازی ذخایر استراتژیک کشورهای صنعتی نمی تواند در کوتاه و بلندمدت شوک این اقدام را خنثی کند.
این مقام مسئول با اعلام اینکه ذخایر استراتژیک کشورهای صنعتی حداکثر برای 30 روز می تواند تا حدودی از اعمال شوکهای نفتی در بازار جهانی جلوگیری کند، اظهار داشت: در این میان، آزادسازی ذخایر تجاری و استراتژیک منجر به آسیب پذیر شدن کشورهای مختلف می شود.
وی در پاسخ به این سئوال که برخی از کشورهای غربی مدعی هستند که می توانند در صورت توقف انتقال نفت از تنگه هرمز این شوک را مدیریت کنند، بیان کرد: هیچ کشوری در جهان نمی تواند شوک حاصل از عدم ورود حدود 15 تا 17 میلیون بشکه نفت در بازار را مدیریت کند.
نفت 400 دلاری کمر اقتصاد غرب را می شکند
سیدحمید حسینی هم با تاکید بر اینکه برخی از کشورهای غربی از نفت صرفا به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده می کنند، گفت: نفت ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس هیچ گونه جایگزینی ندارد.
عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی ایران با اعلام اینکه در صورت مسدود شدن تنگه هرمز بهای نفت خام به طور غیر قابل پیش بینی شده ای افزایش می یابد، بیان کرد: حتی امکان افزایش بهای طلای سیاه به 200 تا 400 دلار هم وجود دارد که با این قیمتها بحران اقتصادی در غرب شدت بیشتری می گیرد.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه اقتصاد غرب تحمل نفت 200 و 400 دلاری را ندارد، اظهارداشت: سالانه حدود 70 میلیون دستگاه خودروی جدید وارد ناوگان حمل و نقل جهانی می شود، با این وجود توقف عرضه نفت در خلیج فارس فقط در این بخش یک بحران جدید به شمار می رود.
وی با اشاره به آثار روانی انسداد تنگه هرمز در بازار جهانی نفت، تصریح کرد: هم اکنون حدود 30 درصد نیاز جهانی به نفت فقط از مسیر تنگه هرمز و خلیج فارس به بازار انتقال داده می شود.
چین و هند بازندگان اصلی بسته شدن تنگه هرمز
محمود خاقانی کارشناس بین الملل انرژی هم یکی از تبعات انسداد تنگه هرمز را کاهش خوراک و تولید در پالایشگاه های نفت اروپا عنوان کرد و افزود: کاهش تولید منجر به کاهش سود و در نهایت افزایش بهای سوخت در سراسر اروپا خواهد شد.
وی با اعلام اینکه در شرایط فعلی بهای گازوئیل تولیدی هند در اروپا از قیمت پالایشگاههای این قاره ارزان قیمت تر است، تصریح کرد: حال اگر تنگه هرمز بسته شود باید دید بهای فراورده های نفتی در اروپا تا چه اندازه افزایش می یابد.
این کارشناس اقتصاد انرژی با اشاره به سیاست شکست خوره انگلستان پس از ملی شدن صنعت نفت ایران، یادآور شد: انگلستان در سال 1950 میلادی نفت ایران را تحریم کرد که این سیاست منجر به افزایش بهای طلای سیاه شد.
خاقانی با بیان اینکه هم اکنون در چین و هند بر خلاف سایر مصرف کنندگان بزرگ انرژی جهان ذخایر استراتژیک قابل توجه نفت خام وجود ندارد، تاکید کرد: قطعا هر گونه انسداد تنگه هرمز منجر به یک شوک نفتی در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا همچون چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و تایوان خواهد شد.
خبر گزاری مهر